We lezen op alle blogs, in trendrapporten en onderzoeken dat zelfsturing de toekomst is binnen HR. Het is een trend waarbij managers werknemers voldoende ruimte geven om eigen verantwoordelijkheid te nemen en hun werk te organiseren. Werknemers kiezen een eigen koers. Rekening houdend met hun eigen sterke en zwakke kanten, interesses, waarden en ambities, richten zij hun werk in op een manier die bij hen past.
In dit blog laten onze experts Christianne van de Pas en Maarten Hack hun licht schijnen over vragen als “Wat is zelfsturing?”, “Wat levert zelfsturing op?” en “Hoe verandert de rol van leider en HR-manager door het faciliteren van zelfsturing?”
Zelfsturing, een nieuwe trend?
Christianne van de Pas is adviseur in het werkveld van arbeids- en organisatiepsychologie. Christianne: “Zelfsturing lijkt een nieuwe trend, maar het fenomeen zelfsturing is eigenlijk al decennia oud. Er zijn voorbeelden bekend uit de jaren ’50 waar aan het ‘kolenfront’ in de Engelse Durhammijnen het werk was georganiseerd in zelfstandige werkgroepen. Ook wordt er al jarenlang geschreven over de invloed van autonomie op werknemerstevredenheid en prestatie.”
De onontkoombaarheid van zelforganisatie
Hoe kan het dan dat er juist nu zoveel gesproken en geschreven wordt over zelfsturing? Volgens Christianne is dat te danken aan het feit dat zelfsturing en zelforganisatie op de werkvloer onvermijdelijk worden. “Ik noem het zelf graag de ‘onontkoombaarheid’ van zelfsturing en zelforganisatie,” aldus Christianne. “Zelfsturing is een must geworden door de toenemende automatisering binnen het werkveld.”
Maarten Hack, directeur van HRorganizer (online HR meet- en volgsysteem) beaamt dat. Maarten: “Binnen veel traditioneel ingerichte organisaties wordt steeds duidelijker dat er iets moet veranderen aan hun werkwijze. Organisaties moeten zich snel genoeg kunnen aanpassen aan de wijzigende omstandigheden en zelfsturing is daarvoor een passend middel.”
Volgens Maarten voorkom je eindeloze besluitvormingslagen door veel meer verantwoordelijkheid in handen te leggen van medewerkers. “Dat geldt ook voor processen die voorheen gecontroleerd werden door recruitment- en HR-afdelingen,” vertelt Maarten.
Dat zelfsturing onmisbaar lijkt te worden, beamen beide professionals. Zelfsturing wint steeds meer terrein in alle typen organisaties. Volgens Christianne is er dan ook niet één specifieke branche te noemen waar zelfsturing wel of juist niet werkt. “Naar mijn idee kan zelfsturing in alle typen organisaties en branches haar weg vinden. Het begint echter bij de leiding. Als de leiding vertrouwen heeft in haar mensen om hen zelf te laten bepalen hoe het werk uit te voeren is, is het begin naar een proces van zelfsturing faciliteren gemaakt.”
Als leider zelfsturing faciliteren, hoe doe je dat?
Om zelfsturing zo efficiënt mogelijk te faciliteren, zijn er volgens Christianne wel een aantal vereiste competenties voor leiders om een zelfsturend team succesvol te laten zijn. Voor een succesvolle zelforganisatie qua leiderschap, noemt Christianne drie aspecten:
- De bedrijfskoers helder voor ogen hebben en deze op inspirerende wijze weten over te brengen aan medewerkers;
- Het vertrouwen hebben dat medewerkers zelfstandig kunnen denken en handelen, binnen de door jou aangegeven richting;
- Zelfkennis, zelfkennis en nog eens zelfkennis. Inzicht ontwikkelen in hoe jij als leidinggevende factor functioneert, is cruciaal.
Het faciliteren van zelfsturing vraagt in de eerste plaats om commitment van de gehele top van de bedrijfsleiding. Daar is Christianne duidelijk in. “Als die toewijding er niet is, moet je er niet aan beginnen.”
En niet alleen voor leiders is er een rol weggelegd binnen het proces van zelfsturing, volgens Maarten Hack is er ook een toonaangevende rol voor HR. “HR zal faciliterend moeten zijn. Daarnaast zal er gericht behoefte zijn aan specialistische expertise, bijvoorbeeld vanuit empirische HR-data komen tot strategische personeelsplanning,” aldus Maarten.
Zelfsturing zorgt voor meer werkplezier & hogere prestaties
Als zelfsturing succesvol is geïmplementeerd, wat levert het dan uiteindelijk op voor zowel het individu als het bedrijf?
Maarten: “Ook al zijn veel managers terughoudend wat betreft zelfsturing, diverse evaluaties laten zien dat met adequaat gedoseerde zelfsturing weldegelijk successen worden geboekt. Zelfsturing leidt tot meer werkplezier, minder frustratie, minder ziekteverzuim en hogere prestaties.
Ook Christianne ziet deze waardevolle resultaten voor bedrijven. Christianne: “Wanneer het je als bedrijfsleider daadwerkelijk lukt om mensen op de werkvloer meer autonomie te geven, kan je je geen gelukkiger mens wensen. Meer ruimte geven aan je mensen om meer naar eigen inzicht te werken geeft ze letterlijk en figuurlijk lucht. Medewerkers raken minder snel gefrustreerd omdat er minder omwegen zijn. Zelfsturing resulteert in betere resultaten en fijner werken.”
Maarten Hack sluit af: “Zelfsturing is veel breder dan zelfsturing ten aanzien van je eigen ontwikkeling en prestatie. Systemen en apps zullen steeds meer discipline-overstijgend zijn voor het gevoel van de gebruiker. We staan pas aan het prille begin van deze reis.”
